El arte en los pies de una niña quechua.
Runasimi yachachiqkuna, Quechua teachers, Profesores de Quechua, Nous enseignons quechua. Traducciones, translations, tikraykuna, traductions. // runasimiy@gmail.com // WWW.FACEBOOK.COM/runasimiy TELEF. +51996394284 (consultas directas al correo y contestamos prontamente Lima Perú)
lunes, 24 de septiembre de 2012
domingo, 23 de septiembre de 2012
Declaración del Milenio
Hatun
huñunakuypa kamachiynin
55/2. Declaración del Milenio
55/2. Declaración del Milenio
55/2. Kaypachapa Willarikuynin
Hatun huñunakuymi kay
willarikuyta kamachikun:
Kaypachapa Willarikuynin
Kaypachapa Willarikuynin
I. Allin kaykuna
1. Ñuqayku, hatun llaqtakunapa kamachiqninkuna,
Nueva York llaqtapi Hatun Huñunakuypa kasqampi huñunakuniku 6 punchawmanta 8
kama setiembre killa 2000 watapi, musuq pacha qallariynimpi, kay pachanchik
allin kawsayman puririnanta munaspa, chay kamachiyninkuna musuqmanta
qawarinapaq.
2.- Riqsiparinikum, llapanchikpa qawarinanchikta, llaqtanchikunapa allin kawsayninta hinataqmi qawarinanchik, kallpanchachinanchik runapa allin kayninta, hina kaqlla chay kaqlla kay pachapi kayninta. Hatun kamachikuq hinam allinta kamachina kaypachapi runakuna rayku, wakchakunapaq aswantaq warmakuna rayku, paykunam musuq runakuna kanqaku.
3. Hatun Huñunakuypa kamachiynintam aswan kallpanchachiniku Carta de las Naciones Unidas nisqanta, llapa runapaq kaptin, haykaqpaqpas kaptin. Kay pachapi llapan llaqtakunapa, aswan huñunakuy, qawarinakuy, tinkunakuy, rimarinakuy kaptinmi kallpanchakunqa chay hatun huñunakuypa kamachikusqanman hina.
4. Chay kamachiyman hinam kay pachapi allin kawsayta wiñaypaq puririchisaqku. Llapan llaqtakunawan chay kaqlla kaynintam munaniku, suyunkuna kaqta hinallataq imaynam kamachinakuyninkuta sumaqyachiyta, awqanakuymanta allinman chayayninyta llapan llaqtakunapa munasqam hina, qawa llaqtakuna atipasqan llaqtakunapa, kikinku kamachinakuyninkuta, ama qawa llaqta imapipas huk llaqtaman atipayninta, llapanchikpa imapipas chay kaqlla kayninta, imayna kaspapas, imapi iñispapas, imayna rimaspapas chayta mana qawarispa hinataq qawa llaqta yanapanakuytam qawariniku, ima wakcha kay, runa kay, kawsaynin sasachakuykunamanta qatarichinapaq.
2.- Riqsiparinikum, llapanchikpa qawarinanchikta, llaqtanchikunapa allin kawsayninta hinataqmi qawarinanchik, kallpanchachinanchik runapa allin kayninta, hina kaqlla chay kaqlla kay pachapi kayninta. Hatun kamachikuq hinam allinta kamachina kaypachapi runakuna rayku, wakchakunapaq aswantaq warmakuna rayku, paykunam musuq runakuna kanqaku.
3. Hatun Huñunakuypa kamachiynintam aswan kallpanchachiniku Carta de las Naciones Unidas nisqanta, llapa runapaq kaptin, haykaqpaqpas kaptin. Kay pachapi llapan llaqtakunapa, aswan huñunakuy, qawarinakuy, tinkunakuy, rimarinakuy kaptinmi kallpanchakunqa chay hatun huñunakuypa kamachikusqanman hina.
4. Chay kamachiyman hinam kay pachapi allin kawsayta wiñaypaq puririchisaqku. Llapan llaqtakunawan chay kaqlla kaynintam munaniku, suyunkuna kaqta hinallataq imaynam kamachinakuyninkuta sumaqyachiyta, awqanakuymanta allinman chayayninyta llapan llaqtakunapa munasqam hina, qawa llaqtakuna atipasqan llaqtakunapa, kikinku kamachinakuyninkuta, ama qawa llaqta imapipas huk llaqtaman atipayninta, llapanchikpa imapipas chay kaqlla kayninta, imayna kaspapas, imapi iñispapas, imayna rimaspapas chayta mana qawarispa hinataq qawa llaqta yanapanakuytam qawariniku, ima wakcha kay, runa kay, kawsaynin sasachakuykunamanta qatarichinapaq.
5. Kay pachapi runakunapaqmi allin kallpanchay kanan, chaypaqmi allinta qawarispa puririchichanchik, kunanqa manam allintachu aypunakun chay musuq tinkunakuq llaqtakunapa kallpanchayninqa, hinallataq chaninpas. Riqsirinikum hatun atiysapa llaqtakunata, musuq kallpanchakuq llaqtakunatapas sasachakusqankuta, kay wakcha llaqtakuna yanaparinankupaq. Chay raykum llapanchik yanapanakuspa ñawpaqman qawarispa mana imatapas manchakuspa puririnanchik. Kay ruwaykunam llapan llaqtakunapaq kanan, wakcha llaqtakunapaq, huknin llaqtakunapaqpas chay raykum tukuy kamachiykunata ruwana, chay llaqtanakunawan kuskanchaykanakuspa.
6. Riqsirinikum XXI pachapi tinkunakuypaq
wakin allin kaykunaqa aswan chaniyuq kasqanta:
• Qispiy. Warmikunapas
qarikunapas wawankutam mana yarqay, mana manchakuy, mana llakikuy, mana ñakariyniyuqpas allin
kawsayniyuqta uywaytam, kikinku allin kawsaytapas atinankum. Chaypaqmi allin
kamachikuqta akllakunanku allinta ñawpaqman llaqtankuta puririchinanpaq.
• Chay kaqlla kay. Allin puririymanta, manam pitapas mayqin llaqtatapas micharichinachu. Warmipaq qaripaqpas chay kaqllam kanan imapas.
• Yanapanakuy. Llapan llaqtakunapa sasachakuyninkunaqa chay kaqllam, llapankupa qawasqanmi kanan, imaynam allin kaykuna, yanapanakuykuna hina. Sasachakuqkuna, wakchakunam aswan yanapanakuykuna chaskiqmi kanan, atipayniyuq llaqtakunamanta.
• Uyachanakuy. Kikin puram runakunaqa kawsarinanku, huk iñiqkuna, huk kawsaqkuna, huk rimaqkunapiwan. Chaykunam allin qawarina, manam manchachikunachu muchuchinakunataqchu, kaypachapi llaqtanchik puraqa. Llapan llaqtakunapim qawka kawsayta allin tinkunakuyta kallpanchananchik.
• Kay pachanchik allin qawarininmanta. Lliw kaysaykunaqa hinataq uywakunapas allin miray, allin kawsaypas, kanantam qawarinanchik allinman chayarinapaq. Chaymi hamuq runamasinchikunaman saqirisunchik kay pachanchikpa qukuwasqanchikta. Tikrachinam imaynam kunan kamachikuykunata, aswan allinpaq hamuqkunapaq, wawanchikunapa, wawankunapaqpas.
• Llapanchikpa ruwana. Llapan llaqtakunam allinta tinkunakuspa, sasachakuykuna mana mirananpaq, allin kawsayman hinataq allin yachayman chayanapaq imatapas ruranchik, tukuy imatapas kamachinakunanchik. Llapan huñunakuymanta aswan hatun kasqan rayku, chaymi Hatun Huñunakuyqa, aswan kamachikuykunatam, chaypaq hina ruwarinan.
7. Kay allin kawsaykuna, sumaq
chayaypi tukurinanpapmi, kamachikuykunata willarimuniku aswan allinkunam nispa.
II. Qawka kay, allin kay,
awqanakuna chinkachiymantawan.
8. Imatapas ruwasaqkum
awqanakuyta llaqtanchikunamanta wischunapaq, llaqta ukupi hinataq llaqta
purapas, chaywanmi kay watakunapi yaqa 5 hunu runakuna wañurqa. Hinallataqmi
imaynatapas chinkachisaqku aswan hatun awqanakunapa manchachikuyninta.
9. Chay raykum kamachiniku:
• Sapa llaqtanchikunapa huk
llaqtakunawanpas nanachinakuytam qawarinanchik, Hatun Huñunakuypi kaqkuna
allinta ruwanankupaq imaynam Corte Internacional de Justicia nisqanman hina, ima awqanakuypi kaptinkupas.
• Hatun Huñunaykuta aswan kallpanchasun, qawka kay, allin kaytawan alllinta puririchinanpaq, chaypaqmi tukuy imatapas quna, mana awqanakuy kananpaq, allin kay takyananpaq awqanakuy tukuptin imapas allichanapaq. Chaypaqmi Asamblea Generalta mañaniku, Hatun Huñunakuypa Operaciones de Paz nisqan huñunakuyninpa, qawachiyninta aswan qawarisun nispa.
• Hatun Huñunakuyta huk huñunakuykunawan allinta tinkunachisun imaynam Capítulo VIIIpi kamachikuynin kaqta hina.
• Hatun Huñunaykuta aswan kallpanchasun, qawka kay, allin kaytawan alllinta puririchinanpaq, chaypaqmi tukuy imatapas quna, mana awqanakuy kananpaq, allin kay takyananpaq awqanakuy tukuptin imapas allichanapaq. Chaypaqmi Asamblea Generalta mañaniku, Hatun Huñunakuypa Operaciones de Paz nisqan huñunakuyninpa, qawachiyninta aswan qawarisun nispa.
• Hatun Huñunakuyta huk huñunakuykunawan allinta tinkunachisun imaynam Capítulo VIIIpi kamachikuynin kaqta hina.
• Awqanakuna qawanapaq, chinkachinapaq, runakuna tukuy llaqtakunawan allinta imatapas ruranankupaq qawarina, hinataqmi llapan llaqtakunata mañaniku icha anrinikunmanm musuqmanta qawankuman ima Estatuto de Roma de la Corte Penal Internacional nisqanta.
• Llapallanchik tukuy imata rurachwan ama awqa manchakuy kananpaq, hinataq huk huñunakuykuna, kay nisqanchikpaq kaptin chaymanpas asuykunanchikpaq.
• Droga nisqan, runa wañuchiq, chinkachinapaq llapanchik imakunatapas rurananchik, llapan llaqtachikpi allinta kamachispa chinkachinapaq.
• Llapan llaqtakunapim aswan imakunatapas kallpanchaspa rurana, huchallikuyta chinkachinapaq, warmi rantiy, runa rantiy, mana allin qullqichakuypas tukunanpaq.
• Hatun Huñunakuy qullqi wanachiyninkunata tukurichisun, manam allinchu wakcha llaqtakunam aswan sasachakunku, aswan chay wanachiykunata tikrachisun allin kuti qawayman, chaynaqa chinkachisun chay wanachiykuna mana huchayuq runakunaman mana chayananpaq.
• Hukllamanta chinkachisun hatun awqanakunata, aswan nuclear awqanakuna nisqanta, chaypaq imatapas rurana chayna kananpaq, kanmantaqmi haykaqpas, llapan llaqtakuna qayarinapaq, chaypi kamachikuykunata, chay hatun awqanakuna, chinkachinapaq llapanchik qawarisunchik.
• Hinallataqmi taksa, sampa awqanakuna ama pipapas makimpi mirarinanpaq kamachikuykunata qawarina, allin kawsayman chayarinapaq, llaqtanchikunapi chay awqanakuna chinkananpaqpas imaynam Hatun Huñunakuypa Conferencian kamachikusqanman hina.
• Llapan llaqtakunata mañakuna, icha awqanakuna hapiy, allchay, ruray hinallataq mina personal nisqan awqana ama kananpaq, Convencionman tinkunakunankupaq, chinkachinapaqpas, hinataq tinkunakuchun allichasqa Protocolo mina awqana Convencionmanpas.
10. Hatun Huñunakuypa
llaqtankunata mañakuniku Tregua Olimpica nisqanta qawarichunku, sapakama utaq
huñunasqapas, kunanpas hamuypipas, Comité Olímpico Internacionalta
kallpanchaysiyta, hawka kay, allin kaypi llapa runapa allin kawsaypi
tiyananchikpaq, pukllaywan allin atipanakuypi.
III. Wakcha kay wiñariynin,
chinkachiyninpas
11. Imakunatapas ruwaspas,
masinchikunata, qarikuna, warmikuna, warmakunatapas ancha wakcha kay manan
allin kawsayta, mana allin kayta atichiptin, qispichinanchik, kunanmi chayna
kanku 1,000 hunu runakuna. Allin kawsayman chayarinankupaq imaynallapas, wakcha
kay tukurinanpaqmi munachkaniku imakunatapas rurayta chayna kananpaq.
12. Chay raykum kamachiniku,
kaypi tukuy llaqtakunapipas tukuy imatapas rurayninta wakcha kay
chinkachinapaq.
13. Chaykuna allinman
chayananpaqa, sapa llaqtam allin kamachikuyta atin, allin kawsaypi kayta, atin.
Hinataqmi hatun llaqtapa rurayninkuna, qawa llaqtakuwan allinta puririnan,
qullqi ruraykunapas allintam ñawpaqman rinan.
14. Hinataqmi llakiyku kachkan
imaynam musuq kallpanchakuq llaqtakuna, aswan allinta puririnanpaq, harkaykuna
kaptin. Chay raykum tukuy imatapas ruwasaqku, allin chayayman Hatun
llaqtakunapa 2001pi Reunion nisqanman chayananpaq, chaypim imayna
kallpanchanapaq chaykuna maskay kanqa.
15. Hinataqmi wakcha llaqtakunapa
muchuyninkunata qawarisaqku. Chayna kasqampim kusirikuniku Hatun Huñunakuypa
Tercera Conferencia nisqanpi, mana kaqniyuq llaqtakuna huñunakunankupaq, chaymi
kanqa mayokillapi 2001 watapi, chaypim tukuy imata qawarisaqku allinman chayarinankupaq.
Chaymi kaqniyuq llaqtakunata mañaniku:
• Manaraq chay Conferencia
kachkaptin ruwakuchun kamachiykuna, wakcha llaqtakunapa rurasqankuna, huk
llaqtakunaman rantikamunanpaq mana pipapas qawasqan kachun, kikillanmanta
chayta rurachunku;
• ama suyaspa, ancha manuyuq kaq llaqtakunata aswan qawkayaykachinanpaq allin kamachikuyta rurachunku, hinataq llaqtakunapa manunkuta qupuchunku, chaypaqmi kay llaqtakuna, wakcha kayta, sapa llaqtankumanta chinkachinankupaq, imatapas rurananku; hinaspa
• ama suyaspa, ancha manuyuq kaq llaqtakunata aswan qawkayaykachinanpaq allin kamachikuyta rurachunku, hinataq llaqtakunapa manunkuta qupuchunku, chaypaqmi kay llaqtakuna, wakcha kayta, sapa llaqtankumanta chinkachinankupaq, imatapas rurananku; hinaspa
• wakcha kaymanta aswan lluqsiy munaq llaqtakunata, aswan yanapay, allin kawsayman chayarinankupaq kachun.
16. Hinataqmi kachkaniku, wakcha
llaqtakunapa manunkuta llapallankupata qawarinaykupaq, kamachikuykunata,
llaqtankupi qawa llaqtakunapipas, chay manunku imaynatam qamuq watakunapi ama
sasachu qupuynin kananpaq.
17. Quchapi musuq kallpanchakuq taksa llaqtakunapa sasachakuyninkuta qawariniku, chaypaqmi puririchiniku Programa de Acción de Barbados nisqanta, hinaspa qawarinikutaq Hatun Huñunakuypa 22 huñunakuy Asamblea Generalninpa kamachikusqanta. Qawa llaqtakunatam mañariniku, qawachunku chay wakcha taksa llaqtakunapa allin kawsayninta, imaynan kayninkuta.
18. Mana yaku patayuq kaq musuq kallpanchakuq llaqtakunapa sasachakuynin, muchuyninkunatapas qawarinikum, chay raykum mañakuniku yanapukuqkunata, hinaspa mirachimuchun chay qullqi yanapayninkuta, yachay yanapayninkutapas chay llaqtakunapaq, chayna wakisqa kasqankuta qawarispa allin puririyman yanapanankupaq, imankunapas kayman, chayman allinta aparinankupaq.
19. Hinataqmi kamachiniku:
• Kay pachapi, mana 1 Dólarman
llankaynin chayaq runamasinchikunata, 2015 watapaq wakillanman pisichachina,
yarqayniyuq kaq runamasinchikunatapas, hinataqmi kay nisqanchiq pachapaq, mana
chuya yakuyuq, potable nisqanta, runamasinchukunata, wakillanman
pisichachisunchik, chayman aypananpaq.
• Qawarinataqmi chay watakunallapi, llapan llaqtapi warmi, qari warmakuna, primaria yachayllatapas tukunankupaq, chaywan warmi, qari warmapas, kaqlla tukuy yachayman atinankupaq.
• Chay watallapaqtaq pisichina, kimsaman tawamanta, mamakunapa wañuyninta, iskayman kimsamanta, manaraq 5 watayuq warmakunapa wañuynintapas, kunan kaqkunata qawaykuspa.
• Chaypachapaqmi harkayachina, chinkachina VIH/SIDA nisqan wañuy unquypa mirarinanta, chukchu unquypa wañuchikuyninta, hinataq huk llapa runa hapiq hatun unquykunatapas.
• Aswanmi qawarina wakcha warmakuna VIH/SIDA wañuy unquywan kaqkunata.
• 2020 watapaqmi 100 hunu wakcha runakunapa kawsayninta imaynallatapas allichachina, imaynam “Ciudades sin barrios de tugurios” kamachikuyninman hina.
20. Kamachinikutaqmi:
• Warmipas qaripas chay kaqlla
kanantam qawariniku, hinataqmi qawariniku imaynam warmi, wakcha kayta
tukuchinanpaq, yarqaytapas, unquykunatapas, allin kawsayman puririynintapas,
tukuy ima ruranantawan.
• Rurana, haypachinataq kamachikuykunata, llapallan llaqtakunapa sipasnin, maqtankunapas allin llankayniyuq, chaninchasqayuq kanankupaq.
• Rurana, haypachinataq kamachikuykunata, llapallan llaqtakunapa sipasnin, maqtankunapas allin llankayniyuq, chaninchasqayuq kanankupaq.
• Hampi ruraqkunata mañarina wamaq hampikunata mirachinankupaq, llapan musuq kallpanchakuq llaqtakunapi runakunapaq aypayninman kananpaq.
• Llaqta huñunakuywan sapaq huñunakuywanpas kuska allinta puririnankupaq, tukuy imatapas rurana wakcha kayta chinkachinapaq hinallataq allin kawsayman chayarinankupaq.
• Qawarinataqmi musuq yachaykunata llapanku aypunakunankupaq, aswan willarikuymanta, yacharichikuymanta yachaykunata imaynam Declaración Ministerial 2000 del Consejo Económico y Socialnisqanman hina.
IV. Kay pachanchik
qarkakuyninmanta.
21. Imatapas ruranapunim llapa
runata, wawanchikunata, willkanchikunata qarkarinapaq, mana allin pachapi
tiyanankupaq, allpachikunata kikinchik waqllichiptinchik rayku,
kawsaykunatapas pisichiptinchik.
22. Programa 217 nisqan
kamachikuykunata huk allin kawsaypaq kamachikuykunatapas qawarinikutaqmi,
allpanchikmanta, pachanchikmanta Conferencia de las Naciones Unidas sobre el
Medio Ambiente y el Desarrollopi nisqanman hina.
23. Chay raykum kamachiniku,
musuqmanta allpanchikwan ima ruraykunatapas allinta rurasun, qawarispa
hamuqkunata yachachisun wiñaypaq chay allin kawsaykuna takyananpaq, chaypaqmi
qawariniku kayta:
• Protocolo de Kyoto nisqan
puririnanpaqña, ichapas 2002 watapi Conferencia de las Naciones Unidas sobre el
Medio Ambiente y el Desarrollo manaraq chunka watanman chayarichkaptin hinaspa
pisichisun tukuy kañaykunata, tukuy ratachiykunata kay pachanchik allin kananpaq,
efecto invernadero nisqan mana mirarinanpaq.
• Sacha markakuna allinta patachanapaq, wiñarinanpaq, mirarinanpaqpas tukuy imatan rurarinanchik chayna kananpaq.
• Convenio sobre la Diversidad Biológica y la Convención de las Naciones Unidas nisqanpa kamachikuyninta, aswan mañarikusun nisqanman hina kananpaq, llaqtakuna ancha usyawan chunniqyayninmanta, Africa llaqtapi aswanqa.
• Yakukuna mana allin hapiyninta chinkachisun, tukuy kaq kamachikuykunata, chay patachachinapaq, llapanchik allinta aypunakupaq, lliw suyupipas, llaqtanchikpipas, kayllapipas.
• Runamasinchikuna, pacha llakichiq huk llakikunatapas pisirichinapaq qawarinanchikmi llapanchik chaypaq imatapas rurarapaq.
• Qawarinikutaqmi kayninchikmanta yachaykunaman pikunapas yacharinanpaq.
V. Allin kamachikuymanta, allin
kawsayninchikmanta, llaqtapa allin kamachiyninmanta.
24. Allin llaqtapa kamachiynin,
runa kayninchikunapas, llapa llaqtapi runapa kayninkunapas allin kananpaqmi,
tukuy imata rurarinanchik, hinallataqmi allinman puririyninpaqpas.
25. Chay raykum kamachiniku:
• Declaración Universal de
Derechos Humanospa kamachikuyninta llapanta puririchisun qawarichisun.
• Llapa llaqtanchikuna runapa, tukuy ima, allin kawsayninpaq kaqta kamachisun, allinta qawarispa chayna kananpaq.
• Llapan llaqtanchikunapi mirarichisun llaqtapa kamachiynin allinta puririnanpaq, hinallataq allin kawsayninchiktapas, aswan sapan kaqkunapatapas.
• Warmi chaqtaykunata chinkachinam, chaypaq Convecion nisqanta paqtachina chaykuna chinkananpaq.
• Huk llaqtayuq runamasinchikuna allin qawasqa kananpaqmi tukuy imatapas rurananchik, hinataq llankaqkunapaq, ayllunkunapaqpas, tukuchinam imayna kayninchikmanta, llaqtanchikunapi mana allin qawanakuy kaptin, hinaspa aswan allin kawsaypi kakunapaq, allinta kamachinakuna.
• Chay kaqlla llapanchik kuska allinta qawarinachikusun chaypi llaqtanchikunapa runamasinchikuna uyarichikunankupaq.
• Willarikuqkuna allinta yacharichiwananchikpaq imatapas rurasunchik chay kaqta hina willawananchikpaq.
VI. Mana
pipapas qawarinan runakuna qawariyninmanta.
26. Pacha
llakikuna, sipiykuna, awqanakuykuna, huk llakikunapapas sasachakuyta,
warmakunapas, llaqtarunakunapas chay kaq sasachakunku chayta yanapanapaq,
imatapas rurasaqku yanapanakuy, amachanakuypas kananpaq allin kawsaypi
kanankupaq.
Chay raykum kamachiniku:
• Llapan
llaqtakunapa yanapakuy kamachikuykunaman hina mirarichina, kallpanchana llaqta
runakuna qawariniynin.
• Qawa yanapanakuyta kallpanchana, hinallataq lluqsiq runakuna chaskiq llaqtakunatapas yanapana, chaykunata llapankuta yanapanankupaq, qawarinankupaq hinaspa lluqsiqta, huk runakunatapas kikillanmanta kutirinankupaq, musuqmanta llaqtankupi takyakunankupaq.
• Convención sobre los Derechos del Niño12 nisqanta musuqyachisun, puririchisun, hinaspa warmakuna rantiy, awqanakuypi kay, mana allin, millay ruraykunapi kaqta chinkachinapaq kamachikuykunata puririchisun.
VII. África
llaqtakunapi aswan yanapayninmanta.
27.
Africapiqa yanapasunmi llaqta kamachikuynin allin kananpaq, hinallatqmi hawka
kaypi, wakcha kay chinkachiy, allin puririyninpas chayna kananpaq, chaywan
Africa llaqta llapan llaqtakunawan kuskanchakunankupaq.
28. Chay raykum kamachiniku:
• Africapi musuq llaqta
kamachikuynintam aswan yanapaniku, tukuy ima kamachikuyninkunapi.
• Llaqtakuna hawka kaypi takyakunankupaq yanapasunchik, takyachisunchik, hinaspa allin llaqta kamachiyman puririchisun, chayna kananpaq tukuy rikchaq yanapaykunata chayarichisun.
• Africapi wakcha kay chinkachinapaq, allin puriyman chayanapaq, tukuy rikchaq kamachiykunata rurasunchik, manunkuta tukuchisun, allinyachisun rantinakuyman lluqsinankupaq, musuq yachaykuna, qawa qullqiwan llankaq hamuy munaqkunata mirarichisunchik.
• Africata aswan yanapasunchik hatun VIH/SIDA wañuy unquy ama mirananpaq, hinallataq huk unquykunatapas.
VIII. Hatun Huñunakuy
kallpanchachiy.
29. Hatun Huñunaykuta
kallpanchachisunchik, aswan allin kaykunapaq rurarininpaq: allinman llaqtakuna
musuqyayman puririnanpaq, wakcha kay chinkachinapaq, mana yachay, unquykunapas
chinkachinapaq, mana chay kaqlla llapanpaq kay chinkachinapaq, awqanakuy,
manchachikuy, huchakuy chinkachinapaqpas, hinallataq kay pachanchik
qulluchiynin, waqllichiynin chinkachinapaq.
30. Chay raykum kamachiniku:
• Asamble Generaltam qawarinanchik aswan allin kamachikuqta hina,
Hatun Huñunakuypa kamachikusqaman hina allinta chaykunata ñawpaqman sutimpi
puririchinanpaq.
• Consejo de Seguridadta aswan alliyachisunchik allinta qawarispa tukuy imaymanankunapi.
• Consejo Económico y Socialta kallpanchachisunchik, chayarisqanman hina, chaywan allinta puririnanpaq imaynam Cartapa kamachikuyninman hina.
• Corte Internacional de Justiciata kallpanchachisunchik llapa llaqtakunapa allin kawsay, hawka kawsaypas kananpaq.
• Hatun Huñunakuypa, sapa huñunakuynin, kikinku pura allinta qawarichinakunankupaq, ruranankupaqpas, aswan qawarisunchik.
• Organizacionta qawarisunchik atiyniyuq kananpaq, allinta kasqanpipuni kamachikuynin rurarinanpaq.
• Secretariata mañarisunchik, Asamblea Generalpa kamachikuyninkunaman hina, llapan llaqtakunapaq chay atiykuna aypunanpaq, aswan allin kamachikuykunawan, musuq yachaykunwanpas, hinaspa chay llaqtakunapa mañakuyninkunata, allinta qawarispa puririchichun.
• Convención sobre la Seguridad del Personal de las Naciones Unidas y el Personal Asociado nisqanman tinkunachiyta qawarisunchik.
• Hatun Huñunakuy, huk huñunakuyninkuna, Bretton Woods nisqan huñunakuy hinallataq Organización Mundial del Comerciopiwanpas allin puririyninta qawarisunchik allin kawsayman chayanankupaq, huk huñunakuykunaywanpas ima, hawka kay, musuq kallpanchakuypas, sasachakuypaq, allin kamachikuykuna tarinapaq.
• Hatun Huñunakuy, sapa llaqtapa
huñunakuyninwan allin kawsaypi kanankupaq, Union Parlamentaria nisqanpi,
qawarisunchik, kaykunapaq: hawka kay, allin kay, musuq kallpanchakuy, llapa
llaqtawan qawarinakuy, llaqta kamachiynin hinataq qari warmimanta kayta.
• Sapaq huñunakuyman, yanapakuy huñunakuykunaman llaqtamanpas qawarisunchik, aswan allin kayman chayananpaq, Organizacionpa kamachikuynin allinta rurakunanpaq.
• Sapaq huñunakuyman, yanapakuy huñunakuykunaman llaqtamanpas qawarisunchik, aswan allin kayman chayananpaq, Organizacionpa kamachikuynin allinta rurakunanpaq.
31. Asamblea Generaltam mañaniku
sapa kuti qawarichun imaynatam rurakuchkan kay Declaracionpa kamachikuynin,
hinallataq Secretario Generalta willakuykunapi willarimuwananchikpaq, sapa
kutilla Asamblea qawananpaqpas chaywan hamuypaq, imakunatapas ruranapaq.
32. Aswanmi qawariniku kay wiñay
pachapi, Hatun Huñunakuymi llapa runapa wasin nispa, chaywanmi imaynatapas
rurasaqku hawka kay kananpaq, yanapanakuy, kallpanchakuy, kananpaqpas ima. Chay
raykum, llapaykupa yanapayninkuta chayna kananpaq churariniku yapayniykutapas.
8 pacha
huñunakuy
8 setiembre
puchaw 2000 wata
Suscribirse a:
Entradas (Atom)