Vivocha

Vivocha
(Runasimi willakuy)


Huamanga llaqtapis kasqa huk warmacha uchiti uchitillaña, chayna kaptinsi maman suticharusqa "vivocha" sutiwan, hinaspas niq: vivocham wawayqa nispa. Yachay wasiman kachaptinsi mana riqchu. Arco pampatas ripukuq hinaspansi chaypi pukllakuq sapa punchaw wallpakunata jebe warakawan wañuchispa.

Llapa wallpa wañuchisqantas mamanman apaq mikunanpaq. Chayta apaptinsi mamanqa mana imatapas niqchu, upallallas chaskikuq "vivocha kaspanmi wawayqa wallpakunata apamuwan" nispa. Wiñanñas "vivochaqa" hatunyasqanman hinas allqukunataña, kuchikunataña, asnokunataña wañuchin, manasá mamanqa imatapas niqchu kusisqas chaskikuq.
Hatunyaruspanqa suwakuymanñas wichiykun, hinaspansi ripukun hatun chunniq chiri urquman, "pumaqawanqa" sutiyuqman.

Chay urqupis machaypi yachan, hinaspas ñan puriqkunata suwakuspan suwaq, chaymantas asnokunatawan kuskanta wañuchin, hinaspansi asinanpaq runapa umanta asnoman churan, asnopatañataqsi runaman, chaysi chaynata qawaspan asikun.

Huk punchawsi soldadokuna watiqaruspa "vivochataqa" hapirunku hinaspas allin allin waskawan chaqnaruspan pusamunku, piña torota hina Huamanga plazaman. Chayarachimuspas Huamanga hatun plazapi muyuchinku llapa runa riqsinanpaq. Manaraq warkuruchkaptinkus nin: "Mamakuna taytakuna, llapa Huamanga llaqta runakuna, mamaymi huchayuq kayna suwa, runa wañuchiq kanaypaq, tukuy imatam tarikamuni nispa apaptiymi, upallalla kusisqa chaskikuwan mana imatapas niwaspa, allinmi apamuy niwaq, chaymi kaykunaman wichiykuruni, taytamamakuna amamá chaynaqa kankichikchu, wawa churiykichikkunata allinta uywaychik mana ñuqa hina kanankupaq", nispa.

Kay rimayta tukuruptinsi soldadokuna waskata kunkanpi tiqurunku llapa runapa qayllanpi, chaysi llapa warmikuna llumpa llumpayta waqasqaku.
(Recop. Prof. Cavero Caso)